Wraz z gwałtownym wzrostem popularności ChatGPT od OpenAI, na rynku pojawiło się wiele rozwiązań próbujących dorównać lub przewyższyć jego możliwości. ChatGPT służy do szerokiego spektrum zadań, od generowania tekstu, przez kodowanie, aż po analizy danych, jednak użytkownicy zaczynają oczekiwać dodatkowych funkcji, szybszego działania, lepszej prywatności czy niższych cen.
W odpowiedzi na te potrzeby powstały liczne alternatywy, oferujące innowacyjne podejścia do interakcji z AI, modele specjalizowane w określonych zadaniach oraz opcje uruchamiane lokalnie.
Warto jest je znać, nawet jeśli Chat GPT Ci wystarcza — dobrze jest być przygotowanym na różne awarie, nieuzasadnionego bana, i inne nieprzewidziane sytuacje.
W artykule przedstawiamy kompleksową analizę najważniejszych alternatyw dla ChatGPT dostępnych w 2025 roku. Omawiamy zarówno komercyjne rozwiązania od czołowych dostawców, jak i otwarte modele open-source, oceniając je pod kątem funkcjonalności, wydajności, dostępności cenowej oraz możliwości integracji z ekosystemami użytkowników. Wśród omawianych narzędzi znajdą się: Claude od Anthropic, Google Gemini, Grok-3 od xAI, Perplexity AI, Lindy, OmniMind, DeepSeek, a także rozwiązania open-source takie jak LLaMA, GPT-J oraz GPT-Neo. Każde z nich zostanie szczegółowo scharakteryzowane, z uwzględnieniem kluczowych cech, zalet i ograniczeń, co pozwoli czytelnikowi wybrać najbardziej dopasowaną alternatywę do własnych potrzeb.
Spis treści
Claude AI (Anthropic)
To narzędzie wyróżnia się przemyślaną konfiguracją i estetyczną aplikacją inspirowaną notatnikami, co sprawia, że praca z nim jest po prostu przyjemna. Dużym atutem jest możliwość uruchamiania kodu (np. stron czy aplikacji) bezpośrednio w oknie czatu, bez potrzeby kopiowania go gdzie indziej.
Choć Claude nie zawsze dominuje w benchmarkach, wiosną 2024 model 3.5 Sonnet przewyższył ChatGPT-4o w testach kodowania (92% vs 90,2%), matematyki (96,4% vs 90,5%) i rozumowania (87,1% vs 83,4%). Ma też większe okno kontekstowe, co ułatwia pracę z długimi dokumentami.
Pewną wadą Clauda jest brak możliwości generowania obrazków (przy czym Claude potrafi interpretować obrazki). Długo też nie miał on dostępu do Internetu.
W praktyce Claude wypada lepiej niż sugerują testy — szczególnie w zadaniach logicznych i planowaniu. Mimo że korzystam z płatnego ChatGPT, w niektórych sytuacjach chętniej sięgam po darmowego Claude’a.
AI od Google – Gemini, Notebook LM, Google AI studio
Gemini to szybki i zintegrowany z YouTube, Mapami i Dyskiem czat AI. Świetnie sprawdza się w researchu (funkcja Deep Search), generuje podcasty i eksportuje teksty do Dokumentów Google. Jego główną zaletą jest szybkość, oraz integracja z dyskiem Google. Funkcja Canvas w Gemini jest naprawdę wygodna, bo w jej ramach pracujemy na uproszczonym dokumencie Google
Notebook LM to asystent do pracy z wiedzą: analizuje dokumenty, PDF-y, filmy z YouTube i tworzy streszczenia, mapy myśli czy FAQ. Możesz decydować, z jakich źródeł AI ma korzystać.
Jest to bezpłatna, ale bardziej rozbudowana funkcja projektów (dostępna w płatnej wersji Chat GPT).
Google AI Studio to darmowe środowisko do testowania i budowania prostych aplikacji z AI. Umożliwia przetwarzanie dźwięku, tworzenie wideo i kontrolowanie kosztów tokenów — nawet bez umiejętności kodowania.
Dokładniej cały ekosystem sztucznej inteligencji od Google, opisuję: tutaj.
Perplexity
Perplexity AI to zaawansowana wyszukiwarka oparta na sztucznej inteligencji, która łączy funkcje tradycyjnego wyszukiwania z możliwościami chatbotów w modelu freemium. Oferuje funkcję Deep Research do tworzenia szczegółowych analiz na podstawie wielu źródeł oraz dostęp do różnych modeli językowych: GPT-4.1, Claude 4.0, Gemini 2.5 Pro, Deep Seek i własne modele Sonar i R1 1776. W niedalekiej przyszłości, ma tam zostać dodany model Bielik. AI.
Hosting modelu Deep Seek na zachodnich serwerach eliminuje ryzyko przesyłania danych do Chin. Perplexity Lab (wersja premium za 20$ miesięcznie) pozwala na tworzenie raportów z infografikami i ilustracjami oraz wielostopniowe rozumowanie obsługujące wiele wątków.
W testach narzędzi do Deep Research które przeprowadziłem, Perplexity wyróżniła się dobrym stosunkiem czasu do efektu. Potrafiła też tworzyć długie teksty. Najlapiej radziła sobie w wyciąganiu wniosków opartych na researchu. Niewątpliwą zaletą jest też jej „wyszukawirkowość” – przy kazdym zapytaniu, otrzymujemy od razu dostęp do wyszukanych grafik (najczęściej są to infografiki), mamy tez wygodny podgląd niektówych linkowanych stron itd.
Grok (xAI/Twitter)
Grok AI to zaawansowany chatbot opracowany przez firmę xAI Elona Muska. Najnowsza wersja Grok 3 (luty 2025) znajdowała się na szczycie benchmarków AI w momencie wprowadzenia. Główne zalety to unikalny dostęp do Twittera (ogromna baza bieżących wydarzeń) i znacznie mniejsze ograniczenia cenzury – praktycznie brak dla tekstu, słabsza dla obrazów. Jeśli Chat GPT nie chce mi czegoś wygenerować – idę do Groka.
Kluczowe funkcje obejmują tryb Think (śledzenie procesu rozumowania) i Big Brain (złożone zadania wymagające większej mocy), oraz DeepSearch do przeszukiwania internetu i platformy X w czasie rzeczywistym. Model wyróżnia się swobodnym, sarkastycznym tonem odpowiedzi, co odróżnia go od innych chatbotów. Dostępny dla użytkowników X Premium+ oraz przez aplikacje mobilne i webowe.
Bielik AI
Bielik to polski projekt open-source rozwijany przez Fundację SpeakLeash we współpracy z Cyfronet AGH. Model oparty na architekturze Mistral z 11 miliardami parametrów, wykorzystujący nowoczesne techniki uczenia jak Weighted Instruction Cross-Entropy Loss i Adaptive Learning Rate.
Największą wartością jest pełna otwartość – kod źródłowy, dane treningowe, narzędzia i dokumentacja dostępne publicznie. Można go instalować lokalnie, modyfikować, trenować na własnych danych i używać komercyjnie bez ograniczeń licencyjnych. Obsługuje języki mieszane i jest odporny na błędy językowe.
Społeczność liczy ponad 3000 osób, a partnerami są m.in. NVIDIA, PZU, Credit Agricole, Google i Polski Fundusz Rozwoju. Model został zaprezentowany na prestiżowej konferencji GOSIM AI w Paryżu (top 10 projektów open source na świecie) i zintegrowany z platformą Perplexity. Dostępny na Hugging Face do natychmiastowego testowania.
PLLuM
PLLuM to pierwszy polski model dużej skali (LLM) tworzony od podstaw z myślą o języku polskim przez konsorcjum sześciu instytucji naukowych pod przewodnictwem Politechniki Wrocławskiej (NASK, IPI PAN, OPI-PIB, UŁ, IS PAN). Model został wytrenowany na korpusie 150 miliardów tokenów z różnorodnych polskich źródeł – nauka, literatura, dokumenty urzędowe, edukacyjne.
Wykorzystuje nowoczesne techniki Mixture of Experts (MoE) i Retrieval-Augmented Generation (RAG), oferując rodzinę modeli od mniejszych do wersji 70 miliardów parametrów. Budżet projektu wynosi 14 milionów złotych, finansowany jest ze środków państwowych.
PLLuM jest całkowicie otwarty – można go pobrać, uruchomić lokalnie, trenować dalej i wykorzystywać komercyjnie bez ograniczeń licencyjnych. Dostępny na Hugging Face z publicznym interfejsem czatu. Już działa w praktyce – firma Comarch wdrożyła go w systemie ChatERP, wybierając spośród różnych modeli jako najtrafniejszy dla polskich zastosowań. Reprezentuje krok w stronę cyfrowej suwerenności językowej Polski.
Deep Seek
DeepSeek to chińska firma zajmująca się sztuczną inteligencją, która opracowała rodzinę modeli językowych o tej samej nazwie. Główne cechy modeli DeepSeek:
Architektura: Oparte na architekturze transformer, podobnie jak GPT czy Claude, ale z własnymi modyfikacjami i optymalizacjami.
Warianty: Firma wydała kilka wersji, w tym DeepSeek Coder (specjalizujący się w programowaniu) oraz DeepSeek Chat (do ogólnych konwersacji).
Wydajność: Modele wykazują konkurencyjne wyniki w benchmarkach, szczególnie w zadaniach związanych z kodem i matematyką.
Dostępność: Oferowane jako API oraz w niektórych przypadkach jako modele open-source.
Charakterystyka: Znane z dobrego stosunku jakości do kosztów obliczeniowych, co czyni je atrakcyjnymi dla aplikacji komercyjnych.
DeepSeek jest jednym z liczących się graczy na chińskim rynku AI, konkurując z globalnymi modelami jak GPT-4, Claude czy Gemini.
